Historia Krakowa

Rozwój miasta

Przez wieki Kraków leżał wyłącznie na lewym brzegu Wisły, a podróżni przybywali do niego głównie z zachodu. Rzeka, skręcając na południe pod Wawelem, oddzielała miasto od Podgórza, które przez długi czas stanowiło odrębny ośrodek. Dopiero po przyłączeniu Podgórza do tzw. Wielkiego Krakowa Wisła przestała być naturalną granicą miasta.

Kraków rozciąga się w dolinie otoczonej wzgórzami. Na prawym brzegu Wisły, na południe od centrum, wznoszą się wapienne wzgórza, w tym Kopiec Krakusa oraz zabudowania Starego Podgórza. Od zachodu dominuje silnie ufortyfikowana Góra św. Bronisławy, na której znajduje się Kopiec Kościuszki.

Pod względem geograficznym miasto położone jest na 50° 3‘ 50“ szerokości geograficznej północnej. Względem południka paryskiego długość geograficzna wynosi 17° 37‘ 6“ na wschód. Przed rozszerzeniem granic administracyjnych w 1907 roku Kraków zajmował powierzchnię 735 hektarów i liczył 103 tysiące mieszkańców.

Początki Krakowa

Niektórzy historycy uważają, że na terenie dzisiejszego Krakowa mogła istnieć osada rzymska o nazwie Carrodunum, wzmiankowana przez Ptolemeusza. Istnieją również hipotezy, że już Mieszko I, książę Polan, władał Krakowem, choć w pewnym momencie miasto znalazło się pod panowaniem czeskim. Bolesław Chrobry odbił Kraków i w 1001 roku ustanowił w nim biskupstwo.

Według legendy św. Wojciech, wracając z Węgier do Gniezna, zatrzymał się w Krakowie i głosił kazanie na niewielkim wzgórzu, gdzie obecnie stoi kościół św. Wojciecha. Archeologiczne badania fundamentów dawnych budowli oraz śladów osadnictwa odkrytych podczas prac kanalizacyjnych sugerują, że obszar dzisiejszego Rynku Głównego w przeszłości był pełen naturalnych zagłębień i nierówności. W dawnych czasach Rynek składał się z drewnianych domostw, bud i kramów splecionych z wikliny.

Na dwóch głównych wzgórzach – Wawelu i Skałce – znajdowały się pierwsze warowne grody, wokół których rozwijała się osada. Stopniowo z tych ufortyfikowanych siedzib rozrastały się dzielnice mieszkalne, tworząc podwaliny przyszłego miasta.

Najazdy i rozwój miasta

W 1038 roku Kraków padł ofiarą najazdu czeskiego księcia Brzetysława, który złupił miasto i zrabował skarby Bolesława Chrobrego. Po śmierci Bolesława Krzywoustego w 1139 roku Kraków stał się stolicą Księstwa Krakowskiego, ale nie uchroniło go to przed kolejnymi atakami – w 1142 roku miasto znów zostało splądrowane przez Czechów.

Największe zniszczenia przyniosły jednak najazdy tatarskie. 11 kwietnia 1241 roku Tatarzy zrównali Kraków z ziemią i wymordowali mieszkańców. Po tym dramatycznym wydarzeniu miasto zaczęło się odbudowywać dzięki napływowi osadników niemieckich, którzy osiedlali się wokół kościoła św. Wojciecha oraz kościoła Mariackiego.

W 1254 roku Kraków odwiedził legat papieski, który uczestniczył w uroczystości kanonizacji św. Stanisława. Trzy lata później, 5 czerwca 1257 roku, Bolesław Wstydliwy nadał miastu prawa miejskie na wzór magdeburski, co umożliwiło dynamiczny rozwój gospodarczy.

Kolejne zniszczenia i odbudowa

Kraków ponownie padł ofiarą najazdów tatarskich – miasto zostało spalone w 1259, 1285 i 1288 roku. Po ostatnim ataku Tatarzy nigdy więcej nie pojawili się pod murami miasta.

W 1306 roku Władysław Łokietek wydał nowy przywilej, który pobudził rozwój Krakowa. Jednak już w 1311 roku niemieccy mieszczanie wzniecili bunt przeciw jego rządom. Po jego stłumieniu zostali surowo ukarani. Władysław Łokietek koronował się w Krakowie w 1320 roku, co zapoczątkowało tradycję królewskich koronacji na Wawelu i uczyniło miasto oficjalną stolicą Polski.

Obok Krakowa zaczęły rozwijać się także sąsiednie miasta – Kazimierz oraz Kleparz (zwany dawniej Florencją). Kazimierz Wielki znacząco przyczynił się do rozbudowy miasta: wzniósł zamek na Wawelu, zbudował monumentalne gmachy, umocnił fortyfikacje oraz założył Akademię Krakowską (dzisiejszy Uniwersytet Jagielloński), która stała się jednym z najważniejszych ośrodków naukowych w Europie.

Dalsze dzieje Krakowa

Od czasów Kazimierza Wielkiego historia Krakowa splata się z losami całej Rzeczypospolitej. Miasto stało się kulturalnym, politycznym i gospodarczym sercem państwa. W kolejnych wiekach było świadkiem wielkich triumfów i tragedii, przekształcając się w jeden z najważniejszych ośrodków historycznych i akademickich w Europie Środkowej.

Dziś Kraków pozostaje perłą polskiego dziedzictwa, zachowując swoją unikalną atmosferę, w której historia przeplata się z nowoczesnością.

Zobacz także temat:

Kraków atrakcje

Zamek Królewski na Wawelu

Ukryte miejsca na świecie o których wiedzą nieliczni. Poznaj niepublikowane treści, dołączysz do nas?